Κυριακή της Σταυροπροσκυνήσεως - «απαρνησάσθω εαυτόν και αράτω τον σταυρόν αυτού»
Ο άγιος τριαδικός Θεός είναι ανενδεής, δηλαδή δεν έχει ανάγκη από τίποτε και είναι αγάπη. Έτσι έκανε και τον άνθρωπο. Χωρίς καμιά ανάγκη, γεμάτο από χαρίσματα, ελεύθερο να δίνεται και να αγαπά.
Με την πτώση όμως άλλαξαν εντελώς τα πράγματα. Διότι ως συνέπεια της αμαρτίας ήλθαν η φθορά, η αρρώστια, ο θάνατος. Η ζωή του ανθρώπου γέμισε ανάγκες και κινδύνους. Ο άνθρωπος έγινε ιδιοτελής. Δηλαδή στρέφεται προς τον εαυτό του, έκανε κέντρο του κόσμου τον εαυτό του. Κοιτά διαρκώς πώς να γλιτώσει από τους κινδύνους που τον περιζώνουν και πώς να εξυπηρετήσει το συμφέρον του. Έτσι έπαψε να αγαπά, να δίνεται και να θυσιάζεται για τον άλλο.
Το κενό που του δημιούργησε η έλλειψη της χάριτος του Θεού προσπαθεί να το γεμίσει με διάφορα υποκατάστατα. Προσπαθεί να το γεμίσει με την κατοχή διαφόρων μη αναγκαίων υλικών αγαθών και έτσι γίνεται φιλάργυρος. Την πνευματική ευφροσύνη που έχασε χάνοντας την επικοινωνία με το Θεό προσπαθεί να την αναπληρώσει με την απόλαυση σαρκικών ηδονών και έτσι γίνεται φιλήδονος. Επειδή στερείται τη δόξα που δίνει ο Θεός και που είναι η χάρη του Θεού, προσπαθεί να αποκτήσει και να απολαύσει την εφήμερη ανθρώπινη δόξα και γίνεται φιλόδοξος.
Με μια λέξη έγινε και είναι εγωιστής και διαρκής επιδίωξή του είναι η ικανοποίηση αυτού του εγωισμού. Κύριες εκδηλώσεις του εγωιστή είναι η εμπιστοσύνη και η εμμονή στη δική του γνώμη, και προπαντός η προσπάθεια για ικανοποίηση της δικής του επιθυμίας και του δικού του θελήματος. Έτσι η ζωή του γίνεται ξένη προς τη ζωή του Θεού που είναι αγάπη, δόσιμο, θυσία. Ο εγωισμός είναι ένα κλείσιμο, φυλάκιση στον αμαρτωλό εαυτό μας και αποκλεισμός από το ζωντανό και ζωοδότη Θεό και τους αδελφούς. Μαρασμός και θάνατος πνευματικός.
Με όσα προαναφέρθηκαν γίνεται φανερό ότι πρέπει να αφήσουμε αυτή τη νεκρή ζωή και να αποκτήσουμε, ως θεόπλαστοι, τη ζωή του Θεού, τη ζωή της αγάπης. Αυτή είναι η μόνη που μπορεί να αναπαύσει τον άνθρωπο διότι για αυτή τη ζωή είναι πλασμένος.
Αυτή τη μη εγωιστική, τη ζωή της αληθινής αγάπης, της θυσίας, ήλθε έζησε και μας υπέδειξε ο Χριστός. Μας τόνισε: «ο φιλών την ψυχήν αυτού απολέσει αυτήν, και ο μισών την ψυχήν αυτού εν τω κόσμω τούτω, εις ζωήν αιώνιον φυλάξει αυτήν». Αυτός που εγωιστικά αγαπά τον εαυτό του και προσπαθεί να περισώσει την εγωιστική ζωή του, θα τη χάσει. Διότι αυτή η ζωή είναι θάνατος σε σχέση με τη θεϊκή ζωή της αγάπης, την οποία αγάπη θα κερδίσει εκείνος που θυσιάζει τον εαυτό του και τη ζωή του χάριν των άλλων, χάριν του Χριστού και των αδελφών του.
Ο Κύριος έδειξε την αγάπη προς τον Πατέρα του απαρνούμενος, θυσιάζοντας το δικό του θέλημα (αν και ήταν φυσικό και άγιο) και κάνοντας υπακοή στο θέλημα του ουρανίου Πατρός. Mέγιστη ένδειξη αυτής της αυταπαρνήσεως και της υπακοής υπήρξε ο επί του Σταυρού θάνατος, διότι τον υπέμεινε με τη θέλησή του, κάνοντας υπακοή στο θέλημα του Θεού Πατέρα· «εταπείνωσεν εαυτόν γενόμενος υπήκοος μέχρι θανάτου, θανάτου δε σταυρού».
Ταυτοχρόνως όμως ο Σταυρός του Χριστού αποτελεί και την μέγιστη εκδήλωση της αγάπης προς τον άνθρωπο. Με το θάνατο του Χριστού νεκρώθηκε το φθαρτό και θνητό και με την Ανάσταση χαρίστηκε στην ανθρώπινη φύση η αφθαρσία και η αθανασία.
Ακόμη ο Σταυρός και ο θάνατος του Χριστού είναι η μέγιστη ταπείνωση του υψίστου Θεού και η μέγιστη δόξα. Ο Εσταυρωμένος κατά την ορθόδοξη εικονογραφία είναι ο βασιλεύς της δόξης· διότι δόξα αληθινή δεν είναι η υπερηφάνεια αλλά η ταπείνωση.
Έτσι ο σταυρός από ατιμωτικός θάνατος έγινε μυστήριο καταλλαγής, συμφιλιώσεως με το Θεό και σωτηρίας.
Το μυστήριο αυτό του Σταυρού, της αυταπαρνήσεως δηλαδή και της αγάπης και της υπακοής στο Θεό, ενεργούσε και πριν τη Σταύρωση. Με αυτό αναδείχθηκαν φίλοι του Θεού όλοι οι δίκαιοι της Παλαιάς Διαθήκης.
Το μυστήριο του Σταυρού ενεργεί κατεξοχήν στους αγίους Μάρτυρες, οι οποίοι απαρνούμενοι τα πάντα, ακόμη και τη ζωή τους «εν τω κόσμω τούτω», έδειξαν τη μεγάλη τους αγάπη προς το Χριστό, του οποίου τη ζωή κληρονόμησαν.
Το μυστήριο αυτό ζουν και οι μοναχοί απαρνούμενοι το θέλημά τους και κάνοντας υπακοή, καθώς και με τη νηστεία, την αγρυπνία και τις άλλες κακοπάθειες, και έτσι γίνονται μέτοχοι ζωής αιωνίου.
Στο Σταυρό, το θάνατο (αλλά και την Ανάσταση) του Χριστού, συμμετέχουμε και εμείς με το άγιο Βάπτισμα· «όσοι εβαπτίσθημεν εις Χριστόν Ιησούν, εις τον θάνατον αυτού εβαπτίσθημεν». Αλλά το μυστήριο αυτό ενεργοποιούμε και αξιοποιούμε όταν ζούμε ανάλογη σταυρική ζωή.
«Οι δε του Χριστού την σάρκα εσταύρωσαν συν τοις παθήμασι και ταις επιθυμίαις». Με τη νηστεία και τη γενικότερη εγκράτεια –πάντα συνεργούσης της χάριτος του Θεού– σταυρώνεται η σάρκα ως προς τις ηδονικές τροφές και τα ηδονικά ποτά και απαλλάσσεται από τη γαστριμαργία και γενικότερα τη φιληδονία.
Με την ολιγάρκεια και την ελεημοσύνη σταυρωνόμαστε ως προς τα χρήματα και τα κτήματα και απαλλασσόμαστε από τη φιλαργυρία και την ασπλαχνία.
Με την αφάνεια και την ταπείνωση σταυρωνόμαστε ως προς τη μάταιη ανθρώπινη δόξα και απαλλασσόμαστε από την υπερηφάνεια, την κενοδοξία και την ανθρωπαρέσκεια.
Με τη σιωπή σταυρωνόμαστε ως προς την πολυλογία, την αργολογία, την κατάκριση και την καταλαλιά.
Τέλος με την υπομονή στις αδικίες και τις συκοφαντίες, την παραίτηση από τα δικαιώματά μας και την εκκοπή, την απάρνηση κάθε θελήματός μας και την υπακοή, δίνουμε τη χαριστική βολή στον εγωισμό.
Έτσι γινόμαστε και εμείς φίλοι του Θεού. Καθώς πεθαίνει ο παλαιός άνθρωπος αρχίζει να ζει ο νέος, ο εν Χριστώ και κατά Χριστόν. Μια νέα ζωή κερδίζεται. Η αιώνιος ζωή, η ζωή του Χριστού. Ο άνθρωπος γίνεται χριστοφόρος και χριστοειδής, αιώνιος και αθάνατος, διότι είναι ένα με τον αιώνιο και αθάνατο Κύριο, ω η δόξα εις τους αιώνες των αιώνων. Αμήν.
