Το φαινόμενο Dunning-Kruger - Γιατί οι ηλίθιοι νομίζουν πως είναι ειδικοί
"Είσαι τόσο καλός όσο νομίζεις σε κάποια πράγματα; Πόσο καλός είσαι στη διαχείριση χρημάτων; Ή στο να διαβάζεις τα συναισθήματα των άλλων; Πόσο υγιής είσαι σε σύγκριση με ανθρώπους που γνωρίζεις; Είσαι καλύτερος από τον μέσο όρο στη γραμματική;
Το να γνωρίζουμε πόσο ικανοί είμαστε και πώς οι ικανότητες μας στέκονται απέναντι των άλλων είναι κάτι παραπάνω από τόνωση αυτοεκτίμησης. Μας βοηθάει να καταλάβουμε πότε να προχωρήσουμε με τις αποφάσεις και τα ένστικτά μας και αντιθέτως πότε χρειάζεται να ζητήσουμε συμβουλές. Αλλά ψυχολογικές έρευνες δείχνουν ότι μάλλον δεν είμαστε πολύ καλοί στην ακριβή αξιολόγηση του εαυτού μας. Στην πραγματικότητα, συνήθως υπερεκτιμούμε τις ικανότητες μας. Αυτό οι ερευνητές το ονομάζουν φαινόμενο Ντάνινγκ-Κρούγκερ.
Αυτό το φαινόμενο εξηγεί γιατί πάνω από 100 μελέτες έχουν δείξει ότι οι άνθρωποι επιδεικνύουν απατηλή ανωτερότητα. Κρίνουμε τον εαυτό μας σαν καλύτερο από τους άλλους σε βαθμό που παραβιάζει τους νόμους των μαθηματικών. Ζητήθηκε από τους μηχανικούς λογισμικού δύο εταιρειών να αξιολογήσουν την απόδοσή τους, το 32% στη μία εταιρεία και το 42% στην άλλη έβαλαν τον εαυτό τους στο κορυφαίο 5%. Μια άλλη έρευνα φανέρωσε ότι το 88% των Αμερικάνων οδηγών θεωρούν τις οδηγητικές τους ικανότητες σαν πάνω του μέσου όρου. Αυτά δεν είναι μεμονωμένα ευρήματα. Κατά μέσο όρο, οι άνθρωποι τείνουν να αυτοαξιολογούνται σαν καλύτεροι από τους υπόλοιπους σε τομείς όπως η υγεία, οι ηγετικές ικανότητες, η ηθική και ακόμα παραπέρα.
Αυτό το φαινόμενο εξηγεί γιατί πάνω από 100 μελέτες έχουν δείξει ότι οι άνθρωποι επιδεικνύουν απατηλή ανωτερότητα. Κρίνουμε τον εαυτό μας σαν καλύτερο από τους άλλους σε βαθμό που παραβιάζει τους νόμους των μαθηματικών. Ζητήθηκε από τους μηχανικούς λογισμικού δύο εταιρειών να αξιολογήσουν την απόδοσή τους, το 32% στη μία εταιρεία και το 42% στην άλλη έβαλαν τον εαυτό τους στο κορυφαίο 5%. Μια άλλη έρευνα φανέρωσε ότι το 88% των Αμερικάνων οδηγών θεωρούν τις οδηγητικές τους ικανότητες σαν πάνω του μέσου όρου. Αυτά δεν είναι μεμονωμένα ευρήματα. Κατά μέσο όρο, οι άνθρωποι τείνουν να αυτοαξιολογούνται σαν καλύτεροι από τους υπόλοιπους σε τομείς όπως η υγεία, οι ηγετικές ικανότητες, η ηθική και ακόμα παραπέρα.
Το πιο ενδιαφέρον είναι που οι λιγότερο ικανοί είναι συνήθως εκείνοι που υπερεκτιμούν τις ικανότητές τους στον μεγαλύτερο βαθμό. Άτομα που αποδεδειγμένα υστερούν στη λογική σκέψη, τη γραμματική, τις οικονομικές γνώσεις, τα μαθηματικά, τη συναισθηματική νοημοσύνη, τη διεξαγωγή ιατρικών τεστ σε εργαστήριο και το σκάκι, όλοι τείνουν να αξιολογούν τις γνώσεις τους σχεδόν τόσο ευνοϊκά όσο και οι πραγματικοί ειδικοί. Ποιος είναι, λοιπόν, πιο ευάλωτος σε αυτή την αυταπάτη; Δυστυχώς, όλοι μας, επειδή όλοι έχουμε κενά ανικανότητας που δεν αντιλαμβανόμαστε. Αλλά γιατί; Όταν οι ψυχολόγοι Ντάνινγκ και Κρούγκερ, πρώτοι περιέγραψαν το φαινόμενο το 1999, υποστήριξαν ότι τα άτομα που υστερούν σε γνώση και ικανότητα σε κάποιο θέμα υποφέρουν από μια διπλή «κατάρα». Πρώτον, κάνουν λάθη και παίρνουν λανθασμένες αποφάσεις. Και δεύτερον, ακριβώς αυτά τα γνωστικά κενά είναι που τους εμποδίζουν να εντοπίσουν τα λάθη τους. Δηλαδή, οι κακοί εκτελεστές δεν έχουν τις κατάλληλες γνώσεις που θα τους επέτρεπαν να καταλάβουν πόσο άσχημα τα πάνε.
Όταν ερευνητές μελέτησαν τους μαθητές που συμμετείχαν σε κάποιο διαγωνισμό δημόσιας συζήτησης, το τελευταίο 25% των ομάδων στους προκαταρκτικούς γύρους έχασε σχεδόν τέσσερις στους πέντε αγώνες. Εκείνοι όμως νόμιζαν ότι είχαν κερδίσει 60% των αγώνων. Με την κακή αντίληψη που είχαν για τους κανόνες του τουρνουά, οι μαθητές απλά δεν μπορούσαν να αντιληφθούν πότε ή πόσο συχνά τα επιχειρήματά τους κατέρρεαν. Στο φαινόμενο Ντάνινγκ-Κρούγκερ δεν φταίει το Εγώ μας, που μας εμποδίζει να δούμε τις αδυναμίες μας.
Οι άνθρωποι συνήθως παραδέχονται τις ελλείψεις τους όταν τις εντοπίσουν. Σε μια έρευνα, μαθητές που αρχικά τα είχαν πάει άσχημα σ’ ένα κουίζ λογικής, και μετά παρακολούθησαν ένα μικρό μάθημα λογικής, δεν δίστασαν να περιγράψουν τις αρχικές τους επιδόσεις ως κάκιστες. Ίσως γι' αυτό τα άτομα με μέτριο βαθμό εμπειρίας ή εξειδίκευσης συχνά έχουν λιγότερη αυτοπεποίθηση για τις ικανότητές τους. Ξέρουν αρκετά για να καταλάβουν ότι υπάρχουν πολλά που δεν γνωρίζουν. Εντωμεταξύ, οι ειδικοί τείνουν να γνωρίζουν πόσο γνώστες είναι, αλλά συχνά κάνουν ένα διαφορετικό λάθος: υποθέτουν ότι και όλοι οι άλλοι είναι επίσης γνώστες.
Σαν αποτέλεσμα, οι άνθρωποι, και οι ικανοί και οι μη ικανοί, συχνά παγιδεύονται σε μια φούσκα ανακριβούς αυτοαντίληψης. Όταν είναι ανειδίκευτοι, δεν βλέπουν τα λάθη τους, και όταν είναι εξαιρετικά ικανοί, δεν αντιλαμβάνονται πόσο ασυνήθιστες είναι οι ικανότητές τους. Αν το φαινόμενο Ντάνινγκ-Κρούγκερ είναι αόρατο σε αυτούς που το βιώνουν, πώς μπορείτε να διαπιστώσετε με ακρίβεια πόσο καλοί είστε σε κάτι;
Σαν αποτέλεσμα, οι άνθρωποι, και οι ικανοί και οι μη ικανοί, συχνά παγιδεύονται σε μια φούσκα ανακριβούς αυτοαντίληψης. Όταν είναι ανειδίκευτοι, δεν βλέπουν τα λάθη τους, και όταν είναι εξαιρετικά ικανοί, δεν αντιλαμβάνονται πόσο ασυνήθιστες είναι οι ικανότητές τους. Αν το φαινόμενο Ντάνινγκ-Κρούγκερ είναι αόρατο σε αυτούς που το βιώνουν, πώς μπορείτε να διαπιστώσετε με ακρίβεια πόσο καλοί είστε σε κάτι;
Πρώτον, ζητήστε από άλλους να σας κάνουν κριτική, και λάβετε την υπόψιν, όσο και αν σας είναι δύσκολο.
Δεύτερον, και πιο σημαντικό, συνεχίστε να μαθαίνετε. Όσο πιο γνώστες γινόμαστε, τόσο ελαττώνονται οι πιθανότητες να έχουμε να αόρατα κενά στις ικανότητές μας. Ίσως να συνοψίζονται όλα σε αυτό το παλιό γνωμικό: «Όταν μαλώνεις με έναν ηλίθιο, σιγουρέψου πρώτα ότι ο άλλος δεν κάνει και αυτός το ίδιο πράγμα»".
David Dunning | TED-Ed Γιατί οι ανίκανοι πιστεύουν ότι είναι ατσίδες
Greek translation by Vasiliki Soultani. Reviewed by Maria Pericleous.
Ο βλάκας νομίζει πραγματικά ότι είναι σοφός, αλλά ο σοφός θεωρεί τον εαυτό του βλάκα
Γουίλιαμ Σαίξπηρ
Το διάβασα στο braining.gr
